MTO

 حمل و نقل چندوجهي

multimodal transport operator

 

حمل ونقل چندوجهي

يكي از تاثيرات رواج حمل ونقل ،  ورود واشتغال بارفرابر در قلمرو نسبتاً جديدي است به نام MULTIMODAL TRANSPORT OPERATION, MTO كه در واقع و همانطور كه در بخش اول ديديم به اين معني است كه محموله مورد تصدي بارفرابر بابيش از يك شيوه (MODE) حمل جابجا مي‌شود.

درچنين سمتي بارفرابر به موجب يك قرارداد واحد مسئوليت حمل محموله اي را ازنقطهA به نقطه B برعهده مي گيرد، براي هربخش از عمليات حمل با عامل حمل(كرير)ذيربط قرارداد منعقد ميكند واز آنها مسئوليت ميخواهد، درحاليكه خودبه تنهائي در برابر مشتري مسئول و پاسخ گو ميباشد. به عبارتي ديگر وي پيمانكار يا پيمانگزار(مجري پيمان) مشتري است وعاملين حمل پيمانكاران او. اين رابطه از لحاظ وحدت ويكپارچگي مسئوليت بارفرابر در قبال مشتري حائز اهميت است، زيرا مشتري لازم نيست كه براي هر شيوه حمل جداگانه با عامل حمل وارد مذاكره و معامله شود. در واقع نقش بارفرابربعنوان كاركيا-(PRINCIPAL) در اينجا روشن ميشود چرا كه او در واقع نسبت به پيمانگزاران بعدي كارفرما محسوب ميشود.

حمل ونقل چند شيوه اي ( يا چنان كه تا بحال ناميده شده است چند وجهي) كشف جديدي نيست. در گذشته نيز وقتي كالائي از ماوراء بحار به كشوري ديگر ارسال وتا داخل آن سرزمين حمل وبراي اينكار از طرق مختلف حمل اعم از دريائي،  ريلي وجاده اي استفاده ميشد‎‏،  در واقع حمل ونقلي مركب ويا چند شيوه‌أي انجام شده بود. تجارت در اعصار گذشته بين شرق وغرب،  حمل دريائي كالا (امتعه) از مسير درياي مديترانه و بحر احمربه عربستان وبين النهرين وتغيير شيوه حمل با استفاده از جاده هاي ابريشم و شاهي -كه گاهگاه به افسانه پهلو مي زند- حاكي از تجربه ديرينه دراين زمينه است. آنچه جديد است حمل اين محموله به موجب يك سند حمل واحد وبا تصدي يك شخص به جاي چندين شخص يا گروه وچند سند حمل (يا قول وقرار شفاهي) در گذشته است. سيستم و يا تركيبي  از شيوه ها كه در اين نوع حمل ونقل بكار گرفته مي شوند عبارتند از :

 

زمين-دريا- زمين = LAND-SEA-LAND

اين طريقه را مي توان با مثالي روشن كرد. فرض كنيد :

• بارگنجي (CONTAINER)خالي ازCY يا بارگنج سراي بندر سنگاپور تحويل گرفته شده، با كاميون تا محل كارخانه فروشنده حمل ميشود (جاده)
• اين بارگنج در محل (انبار) فروشنده از كالاي مورد نظر انباشته (STUFFED)  شده و به بندر عودت داده ميشود. (زمين)
• در بندر به كشتي بارگيري شده وتا بندر نيويورك حمل مي گردد ( دريا)
• در بندر اخير از كشتي تخليه واحتمالاً با يك شاسي-كاميون مخصوص يا واگن حمل بارگنج به ايستگاه راه آهن انتقال مي يابد (زميني)
• بوسيله قطار از نيويورك به ايستگاه اصلي راه آهن شيكاگو حمل ميشود (ريل)
• از ايستگاه مزبور،  مجدداً بوسيله كاميون تا انبار گيرنده انتقال مي يابد(كاميون).  ممكن است انبار يا كارخانه گيرنده با خط فرعي به شبكه اصلي راه آهن وصل شده باشد-كه دراين صورت مستقيماً با قطار تا مقصد نهائي حمل ميشود.

 

هوا- جاده   AIR- ROAD

اين شيوه حمل امروزه با گسترش روزافزون حمل ونقل هوائي بار رواج بسيار يافته است.  بسياري از خطوط هواپيمائي ترجيح ميدهند ويا ناگزيراند كه محمولات حمل شده خود را با كاميون به ويا از فرودگاه اصلي به شهرهاي ديگر كه در آنجا امكان حمل هوائي وجود دارد، ارسال نمايند.  بخش حمل جاده أي را يا با وسائل خود ويا با استفاده از خدمات حمل كنندگان عمومي( COMMON  CARRIERS)  به انجام ميرسانند.

 

دريا-هوا SEA-AIR

از اين تركيب در مواردي استفاده ميشود كه مسافت جاده اي طولاني و يامشكل و در مقابل زمان حمل حائزاهميت است. در مورد اين نوع از تركيب شيوه حمل گفته شده است كه «سريع تر از حمل دريائي و ارزان تر از حمل هوائي ضمن برخورداري از مزاياي هر دو شيوه». در اين حالت محموله در كانتينر به شيوه حمل دريائي تا نيمه راه حمل ميشود و در بندر (HUB) مقصد بلافاصله به هواپيما منتقل و به مقصد نهائي حمل و در عين حال در مخارج حمل و نقل تا حدود 30 درصد صرفه جوئي مي شود. خطوطي كه درآنها از اين شيوه بطور منظم استفاده ميشود، عمدتاً شامل مبادي ومقاصد زيراند :

 

مبداء	شيوه حمل (1)	از مسير	شيوه حمل (2)	مقصد	عمليات تركيبي
آسيا	دريا	دوبي	هوا	اروپا	دريا-هوا
“	“	سياتل	“	“	”     “
اروپا	”	شرق كانادا	“	غرب كانادا	”     “
نپال	هوا	سنگاپور	دريا	اروپا	هوا –دريا

 

 SEA-AIR HUBS

HUB بمعني مركز يامجتمع وجائي است كه تاسيسات زيربنائي وطرق دريائي-هوائي-زميني كافي را در پيرامون خود دارد وبه مركز دايره اي شبيه است كه شعاع هاي آن به اطراف كشيده شده است. مثلاً محمولات وارده به بندر ظرف يكي دو ساعت پس از ورود كشتي به فرودگاه منتقل شده ودر همان روز به طريق هوائي راهي مقصد مي شوند.  لذا براي انجام موفقيت آميز عمليات حمل ونقل چند وجهي در اينگونه تاسيسات امكانات زير بايد فراهم باشد :

• يك كارگزار قوي در مجتمع (شبكه همكاري)
• عدم معطلي در پهلو گرفتن كشتي
• تخليه سريع از كشتي وتسريع در انجام تشريفات گمركي
• امكان حمل سريع جاده اي از بندرتا فرودگاه
• وجود تسهيلات گمركي وخدمات فرودگاهي
• وجود پروازهاي روزانه به مقاصد مختلف
• امكانات مخابراتي-ارتباطي كافي و پيشرفته در سطح بين المللي

امروزه تركيب حمل دريائي-هـوائي همراه با سرويس هاي حمل جاده اي در مسيرهاي  كوتاه SHUTTLE SERVICE  از ميان شيوه هاي تركيبي حمل با استقبال بيشتري مواجه گرديده و لزوم مبادلات سريع تجاري وتحويل به موقع كالا JUST IN TIME بر اهميت آن افزوده است. از طرفي ساخت وعرضه هواپيماهاي باري وباري-مسافري با ظرفيت زياد، صرفه جوئي درهزينه هاي حمل هوائي را ميسرساخته است. 

HUB هاي عمده دنيا در حال حاضر عبارتند از هنگ كنگ، سنگاپور، دوبي، سياتل (آمريكا)،  لوس آنجلس وشهرهاي بزرگ در سواحل شرقي آمريكا. در سنگاپور، شيوه تركيبي دريا-هوا كه قريب  25 سال پيش توسط خطوط هواپيمائي كانادا معرفي شد،  روز به روز گسترش يافته است به نحوي كه سنگاپور امروز يكي از بزرگترين مراكز حمل دريائي-هوائي به شمار مي رود.

موقعيت مكاني چنين مراكزي نيز حائزاهميت است زيرا فواصل دريائي و هوائي بايد درحدي باشد كه حمل به شيوه زميني را توجيه نكند و در عين حال درمسير تجارت بين المللي قرار داشته باشد.

بعنوان مثال دوبي در چنين مسيري واقع شده و ميان بازارهاي توليد آسيائي ومراكز مصرف وخريد اروپائي نقطه ارتباطي مناسبي به شمار مي رود كه با استفاده از اين مزيت با سرمايه گذاري هاي سنگين و فراهم نمودن تاسيسات زيربنائي لازم به صورت يكي از مراكز حمل ونقل دريائي-هوائي درآمده و مجمـوع محمولاتي كه از طريق اين مركز ترانزيت هوائـي مي شود از مرز يك ونيم ميليون تن  گذشته است.

درخدمات حمل دريائي-هوائي زمان حمل يا ترانزيت عمده ترين عامل به شمار ميرود و عمليات و خدمات بايستي به نحوي كارامد وموثر ارائه گرديده ومهلت زماني مطلوب را رعايت نمايد.

برنامه هاي منظم پروازي وهواپيماهاي اجاره دربستي از ديگر شاخص هاي مراكز حمل تركيبي دريائي-هوائي است.

 

 رو- رو   RO –RO=  ROLL ON ROLL OFF

اين شيوه تركيبي از حمل دريائي وجاده ايست وبراي حمل اتومبيل ويا كاميون ( اعم از پر وخالي) بر روي كشتي هاي مخصوص استفاده ميشود. بدين ترتيب يك وسيله نقليه جاده أي وحتي در مواردي قطار به روي اين وسيله حمل دريائي رانده ميشود،  قسمتي از سفر را روي دريا طي كرده  و در يك بندر از روي كشتي به بيرون رانده شده بقيه سفر را به طريق زميني طي مي كند. از اين شيوه براي حمل محمولات بسيار سنگين وغوال نيز استفاده مي گردد.

 

 

 سيستم  LASH 

به اين سيستم دربخش حمل ونقل دريائي اشاره وتوضيحاتي نيز پيرامون آن داده شد.   

دوبه ها(BARGES) درآبراهاي داخلي حركت كرده وجائي كنار رودخانه محمولات مورد نظر را بارگيري و سپس به طرف آبهاي آزاد(دريا) مي روند. در آنجا اين دوبه ها يا بارگنج هاي بزرگ آبي بر عرشه كشتي هاي بزرگ اقيانوس پيما قرار گرفته پس از ورود به آب هاي منطقه مقصد ازكشتي پياده شده و خود بارديگر ازمسير آبراهاي داخلي (رودخانه ها) بطرف مقصد نهائي حركت مي كنند.

كشتي هاي LASH بر بسيار گران هستند وبعلاوه بايستي به وسايل لازم براي گذاشت وبرداشت LASH ها مجهز باشند ويا اين تجهيزات در بنادر مقصد نهائي موجود باشند.

 

SAREBAN TRANSPORTATION.CO