تعريف كالاي خطرناك DESCRIPTION OF DANGEROUS GOODS
كالاي خطرناك به غير از تعريفي كه در مقررات نمونه فياتا آمده است بطورعام به كالائي اطلاق ميشود كه احتمال ايجاد خطر در آن باشد، مثل كالاي قابل اشتعال ، محترقه و منفجره، راديو اكتيو وسمي و هرنوع كالاي مشابهي كه جابجائي آن مستلزم بسته بندي ويژه و دقت ومواظبت خاص باشد. حتي ظروف حمل نيز اگر گواهي يا تائيديه عدم آلودگي به مواد خطرناك را نداشته باشند، اگرچه ظاهراً و برحسب عرف ظرف خالي هستند ولي به لحاظ مقررات ومعيارهاي حاكم در اين زمينه ، حاوي مواد خطرناك تلقي ميشوند.
برحسب قوانين دريائي جهاني، فرستنده وظيفه دارد اين گونه كالاها را با علامت « خطرناك» مشخص نموده و اطلاعات كافي راجع به آن را در اختيار حمل كننده بگذارد. درغير اينصورت مسئوليت هرحادثه وخسارتي كه از اين بابت رخ دهد بعهده فرستنده خواهد بود.
كنوانسيونهاي مربوط به موادخطرناك
CONVENTIONS FOR DANGEROUS GOODS
درسال 1956 سازمان ملل كميته اي از متخصصين خود را مامور نمود تا فهرستي از كالا و مواد خطرناك بهمراه اسناد ومدارك لازمه براي حمل آنها تهيه نمايد كه درپي كنفرانسهائي كه درسالهاي بعد با شركت سازمان بين المللي دريائي (IMO) به نمايندگي سازمان ملل تشكيل گرديده بود، سرانجام دستورالعمل و مقررات حمل مواد خطرناك از طريق دريا تهيه و تدوين و به مرحله اجرا گذارده شد. اين مقررات يا دستورالعمل كه به كتاب نارنجي (ORANGE BOOK) موسوم است هردوسال يكبار مورد تجديد نظر قرار گرفته و منتشر ميگردد.
سازمان بين المللي امور دريائي (IMO) توصيه ها وتذكرات مندرج در دستورالعمل هاي سازمان ملل را به صورت كد يا راهنماي مفصل كالاي خطرناك يا IMDG معرف كالاي خطرناك در حمل بين المللي دريائي است منتشر نموده است كه اينك به عنوان مجموعه اي از فهرست اين كالاها وضوابط حمل دريائي آنها مورد استفاده قرار ميگيرد كه هدف اصلي آن ايمن سازي درياها و حفظ جان انسانها در دريا ( SAFETY OF LIFE AT SEA= SOLAS) ميباشد.
توصيه هاي سازمان ملل متحد UN اكنون به صورت «مقررات يا دستورالعمل نمونه براي حمل مواد خطرناك» تدوين گرديده است كه طرح اساسي مفاد و ضوابطي را – كه تدوين همشكل يا يكنواخت مقررات ملي و بين المللي ناظر بر شيوه هاي مختلف حمل اين مواد را امكان پذير ميسازد- به دست ميدهد. بدين ترتيب انتظار مي رود كه سازمانهاي ملي يا بين المللي بهنگام تجديدنظر يا تكميل مقرراتي كه مسئوليت آنها را بر عهده دارند از اصول مدون در « مقررات نمونه» تبعيت نمايند تا مقررات مدون و مصوب آنها با مقررات نمونه مطابقت داشته باشد.
مقررات نمونه اصول طبقه بندي و تعريف طبقات يا رده هاي مختلف كالاهاي خطرناك، فهرست كردن نيازهاي عمومي بسته بندي، روش هاي آزمايش، علامت و برچسب گذاري و نصب پلاكارد براي كالاي خطرناك را در بر دارد.
بايد توجه داشت كه نه مقررات توصيه شده توسط سازمان ملل و نه مقررات دريائي، زميني و هوائي حمل اين مواد كه بر اساس توصيه هاي مزبور تدوين و فراهم شده اند، هيچيك به سياست‌هاي كلي و روش هاي اجرائي مربوط به اين نوع كالاها نمي پردازند و در هر كشور تدوين اين نوع روش ها و ضوابط وظيفه دولت و مقامات ذيربط هر كشور است.
كميته تخصصي سازمان ملل مركب از 21 كشور كه حق رأي دارند دو سال يكبار براي تجديدنظر در توصيه ها تشكيل جلسه مي دهند.
بر اساس توصيه ها و مقررات نمونه UN است كه كنوانسيونهائي در مورد حمل مواد و كالاي خطرناك به شرح زير تدوين شده و به مرحله اجرا گذارده شده اند.
1- IMDG = يا مقررات حمل كالاي خطرناك از طريق دريا
2- RID = يا مقررات حمل كالاي خطرناك وسيله راه آهن
3- ADR = يا مقررات حمل كالاي خطرناك وسيله جاده-اروپا
4- DGR = يا مقررات حمل كالاي خطرناك وسيله هوائي -ياتا
ضوابط و مقررات كنوانسيونهاي مزبور لازم الاجرا بوده وتخلف از آنها عواقب خطير و جرايم سنگين را بهمراه خواهد داشت. بنابراين بارفرابر موظف است دقت و توجه خاص مبذول داشته و اقدامات لازم را بادرنظر گرفتن طبقه بندي هر كالا از لحاظ ميزان خطرآفريني آن بعمل آورد.
در آمريكا (USA) حمل ونقل كالاي خطرناك تابع مقررات مصوب DOT يا سازمان حمل ونقل آن كشور است كه به مراتب مفصل تر از مقررات بين المللي ياد شده يا IMDG هستند. بعلاوه براي حمل اينگونه محمولات از طريق جاده ، ريل و بعضاً هوائي بايد اجازه خاص اخذ شود وبهمين دليل توصيه شده است كه امر جابجائي اين گونه مواد واجناس در آمريكا به عهده يك فورواردر محلي (آمريكائي )گذارده شود.
باتشکر از همراهی شما – باربری ساربان اصفهان
